VUURTOREN DE ZUIDERTOREN - SCHIERMONNIKOOG - TE KOOP
.
De witgeschilderde Zuidertoren op Schiermonnikoog is al ruim anderhalve eeuw een herkenningspunt op het eiland. Gebouwd in 1853–1854 op aanwijzing van koning Willem III, vormde de toren samen met de rode Noordertoren een lichtlijn voor de scheepvaart. De Zuidertoren stond iets hoger opgesteld en markeerde zo de veilige route langs de verraderlijke zandbanken van de Noordzee. In 1909 werd het licht gedoofd, maar de toren bleef behouden: te stevig gebouwd om te slopen, te beeldbepalend om te negeren.
In de decennia daarna kreeg het bouwwerk verschillende functies. Vanaf 1950 fungeerde de toren als watervoorziening voor het eiland; later werd hij gebruikt als zendmast. In 1991 werd de Zuidertoren aangewezen als rijksmonument, maar het onderhoud liet te wensen over. Pas in 2018 kwam daar verandering in, toen de Stichting Behoud Zuidertoren het eigendom overnam. De toren werd grondig gerestaureerd, met respect voor zijn oorspronkelijke karakter.
Met het herstel kwam ook de vraag naar een nieuwe bestemming. De stichting werkte plannen uit voor een bescheiden exploitatie met kleinschalige evenementen en een uitkijkfunctie, zoals op andere Waddeneilanden gebruikelijk is. De toren zou weer betekenis krijgen – als baken voor bezoekers, maar ook als inkomstenbron voor behoud en gebruik.
NIEUWE PERSPECTIEVEN VOOR DE ZUIDERTOREN BINNEN HET MARITIEM KWARTIER
De Zuidertoren maakt inmiddels deel uit van een bredere gebiedsontwikkeling op Schiermonnikoog. De gemeente werkt samen met eilandpartijen aan een toekomstvisie voor het gebied rond de voormalige centrale, het oude KNRM-gebouw en het dorpshuis. Wat voorheen bekendstond als de ‘Gouden Driehoek’ wordt nu aangeduid als het Maritiem Kwartier – een zone waarin erfgoed, cultuur, toerisme en wonen elkaar versterken.
De plannen omvatten onder meer de realisatie van circa twintig sociale huurwoningen in samenwerking met WoonFriesland (start uitvoering vanaf 2026), de herbestemming van het KNRM-gebouw tot maritiem centrum en aanvullende voorzieningen rond de Zuidertoren, zoals een entreegebouw, toiletvoorzieningen en mogelijk een klein amfitheater. Binnen dit ensemble krijgt de Zuidertoren een betekenisvolle plek – als uitkijktoren of publiek toegankelijke ruimte, passend binnen het grotere verhaal van zeevaart, walvisvaart en reddingwezen.
Tijdens het overleg op begin juli 2025 is verkend hoe de Zuidertoren op natuurlijke wijze kan worden opgenomen in het Maritiem Kwartier. Daarbij stond het behoud van identiteit centraal, in combinatie met een rol die recht doet aan de unieke ligging en architectuur. De toren fungeert hierin als verbindend element – fysiek, historisch en programmatisch – tussen het Maritiem Centrum, het dorpshuis en de nieuwe woonfuncties.
In de komende maanden wordt gewerkt aan een ruimtelijke praatplaat waarin de relaties tussen gebouwen, functies en buitenruimte verder worden uitgewerkt. Begin september 2025 staan verdiepende gesprekken gepland met de drie kernpartijen. Als de voortgang zich voortzet volgens planning, wordt in oktober een aangepaste gebiedsvisie gepresenteerd aan omwonenden en andere betrokkenen. In november volgt naar verwachting het definitieve ontwikkelperspectief.
De Zuidertoren is daarmee niet alleen een karakteristiek object op zichzelf, maar ook een toekomstgerichte schakel in de gebiedsontwikkeling van Schiermonnikoog. Een plek met historie én perspectief.
POTENTIE ZUIDERTOREN
De Zuidertoren ligt aan de zuidoostrand van Schiermonnikoog, net buiten het dorp. Wie de toren beklimt, ervaart het eiland zoals het nergens anders te ervaren is. Aan de ene kant ontvouwt zich het dorp, met zijn ingetogen bebouwing en besloten straten, terwijl verderop de nog werkende Noordertoren de kustlijn bewaakt. Aan de andere kant glijdt het oog over het getijdenlandschap van de Waddenzee, een dynamisch spel van slikken en platen, erkend als Werelderfgoed. In de verte wisselen duinen, kwelders en bos elkaar af in het Nationaal Park Schiermonnikoog, en verder naar het noorden schittert het brede strand in de zon. Op heldere dagen is zelfs de Friese kustlijn aan de horizon te onderscheiden – een glimp van het vasteland, ver buiten bereik maar altijd aanwezig.
Met een uitkijkhoogte van ruim 36 meter vormt de toren een vanzelfsprekend vertrekpunt voor een publieksfunctie. In Nederland zijn meerdere vuurtorens succesvol herbestemd tot uitkijkpunt en toeristische trekpleister. De vuurtoren op Texel ontvangt jaarlijks rond de 100.000 bezoekers. Op Ameland zijn dat er tussen de 70.000 en 75.000, en zelfs de kleinschalige vuurtoren op Vlieland trekt jaarlijks enkele duizenden belangstellenden. Deze voorbeelden laten zien dat de potentie reëel is, mits goed gefaciliteerd en gepositioneerd.
Schiermonnikoog ontvangt jaarlijks zo’n 350.000 toeristen. De verblijfsduur is gemiddeld drie tot vijf dagen, wat het tot een stabiele markt maakt voor publieksvoorzieningen met meerwaarde. Ook Schiermonnikoog trekt een loyale stroom bezoekers, die natuur, rust en cultuur combineren in hun verblijf. De Zuidertoren, met zijn ligging, uitzicht en historie, biedt alle ingrediënten voor een betekenisvolle beleving.
Een realistische inschatting ligt op zo’n 35.000 tot 50.000 bezoekers per jaar. Het succes van de toren staat of valt met de kwaliteit van de uitvoering. Investeringen zijn nodig in een veilige trapconstructie, toegangsvoorzieningen en publieksbegeleiding. Jaarlijkse kosten voor onderhoud en exploitatie liggen naar verwachting tussen de € 20.000 en € 40.000. Met toevoegingen als een expositie of audiotour, en een duidelijke samenwerking met de VVV en lokale marketingkanalen, kan een structurele bezoekersstroom worden opgebouwd.
De Zuidertoren heeft niet alleen uitzicht, maar ook vooruitzicht – voor wie bereid is om te investeren in inhoud, veiligheid en beleving. Met een toegangsprijs van € 6,- en een goede positionering is een hele interessante exploitatie binnen bereik.
DOELGROEPEN
De Zuidertoren spreekt tot de verbeelding van een brede groep geïnteresseerden. Denk aan partijen die actief zijn in toerisme of de exploitatie van erfgoedlocaties, maar ook aan museale instellingen en culturele organisaties die op zoek zijn naar betekenisvolle uitbreiding. Investeerders met affiniteit voor toeristische ontwikkeling kunnen in de toren een onderscheidend object toevoegen aan hun portfolio, terwijl ook eigenaren van andere vuurtorens of watertorens de Zuidertoren zullen herkennen als een logisch vervolg op hun ervaring met herbestemming.
VOLGENDE STAP
Met de restauratie voltooid en de gebiedsvisie in ontwikkeling breekt een nieuw hoofdstuk aan. De Stichting Behoud Zuidertoren draagt het eigendom over aan een nieuwe partij. Gezocht wordt naar iemand met respect voor het verleden en visie op de toekomst. Geen projectontwikkelaar, maar een bewaker én gebruiker van een gebouw met betekenis.
De Zuidertoren is klaar voor de toekomst – als markant baken in het Maritiem Kwartier, met ruimte voor initiatief en gebruik, en als tastbare schakel tussen eilandgeschiedenis en nieuwe perspectieven.
KORTOM
De Zuidertoren is geen object voor wie alleen een investering zoekt, maar voor wie waarde hecht aan betekenisvol eigenaarschap. Wie deze toren koopt, erft niet alleen geschiedenis, maar bouwt voort aan een verhaal dat al meer dan anderhalve eeuw geworteld is in het landschap van Schiermonnikoog.
