TE KOOP: DE OUDSTE OVERGEBLEVEN HOUTEN HUIZEN VAN ZAANDAM
Onder de rook van Amsterdam staan aan het Hanenpad in Zaandam drie bijzondere Zaanse houten huisjes. Uniek omdat de huisjes zeer oorspronkelijk zijn en pas sinds kort is ontdekt dat het oudste deel uit 1640 dateert. Al in 1683 staat het buurtje als ‘Hanepat’ aangegeven op de kaart van Johannes Dou en dankte zijn bestaan aan de nog bestaande Hanenpadsloot, een relatief brede waterloop die van het belangrijke middeleeuwse dorp Oostzaan naar de Buitenzaan en het IJ leidde. De huizen staan aan het Hanenpad 44-46-48, een autoluw straatje.
Nummer 44 is ongetwijfeld het oudste pand van het Hanenpad en wellicht een van de oudste nog overgebleven houten huizen in Zaanstad. Dendrochronologisch onderzoek heeft aangetoond dat het rond 1640 is gebouwd. De bouwhistorie van de overige panden valt uit de beschikbare geschriften niet geheel eenduidig te herleiden. Het jongste pand is hoogstwaarschijnlijk Hanenpad 48, hiervan is bekend dat in 1875 een hypotheek werd gevestigd voor een te bouwen woonhuis.
De gebruikshistorie van de drie overige panden is bijzonder omdat ze werden gebouwd en bewoond door leden van een timmermansfamilie. Nog tot zeer recentelijk was Hanenpad 48 van een traditionele timmerman en diende Hanenpad 46 als zijn werkplaats (op dit pand rust een bedrijfsbestemming). Daarmee zijn de panden niet alleen zelf representatief voor de houtbouw in de Zaanstreek, maar staan zij ook via hun bewoners in een lange traditie die Zaandam tot 'houtstad' heeft gemaakt. De huizen liggen aan open vaarwater, De kades zijn voorzien van nieuwe zware beschoeiing en de tuinen liggen pal op het zuiden. Het is mogelijk om het complex in het geheel te kopen of in delen. Hierover informeren wij u graag.
OMSCHRIJVING HANENPAD 44
Hanenpad 44 is een klein woonhuis en bestaat uit één bouwlaag plus een zolder. Het voorhuis dateert uit circa 1640 en het achterhuis is ruim twee eeuwen jonger. De voorgevel is tot iets voorbij zolderniveau gemetseld. Het is de enige stenen gevel van het pand, en trouwens van het hele complex. Het pand heeft aan de voorkant een zadeldak en aan de achterkant een schilddak en is gedekt met rode en enkele gesmoorde oude holle pannen. Het pand wordt tegenwoordig niet meer door de voordeur betreden, maar via naastgelegen huisnummer 46, waar een tussendeur in de zuidwand is gemaakt. Ondanks de onttakelde toestand valt de oorspronkelijke opzet nog goed te herleiden. De verschillen in bouwfasering zijn binnen terug te vinden in de indeling van het huis. De voorkamer beslaat het 17e eeuwse deel, de achterkamer het 19e eeuwse deel.
Voorkamer
De vloeren van de kamer zijn van hout en de binnenbeschieting van de houten wanden bestaat uit verticale delen. In de voorkamer bevinden zich van links naar rechts de openingen voor een kamer- of kastdeur, twee bedstedes en het portaaltje naar de buitendeur. De afscheidingen tussen deze ruimtes zijn verdwenen, alsook de deuren. Midden in de achterwand zijn de restanten van een gemetselde stookplaats zichtbaar. De vuurnis is nog grotendeels aanwezig. Rechts van de stookplaats is de doorgang naar de achterkamer. Hier is de schuine insteek zichtbaar van een verdwenen steile trap naar zolder. Onder enkele losse planken in dezelfde doorgang bevindt zich een waterkelder van een meter of twee diep. De keldermuren zijn op eenzelfde wijze gemetseld als de voorgevel, met opgeklampte ijsselsteentjes. Het plafond bestaat uit kop-en-staartdelen van maximaal 38 cm breed.
Achterkamer
De vloeren van de kamer zijn van hout (planken). De constructie van het jongere achterhuis wijkt – voor zover zichtbaar – eigenlijk niet zoveel af van het voorhuis. Alleen ontbreken hier vanouds de korbelen. De binnenbeschieting van bruin geverfde staande delen is nog grotendeel bewaard gebleven. In de achterkamer bevonden zich achtereenvolgens een bedstee, een kast en een glasdeur die naar de buitendeur in de steeg leidt. De achterliggende indeling is net als bij de voorkamer verdwenen en heeft plaats gemaakt voor een badkamertje. De kast- en bedstededeuren zitten daarentegen nog wel op hun plek en de glasdeur met glas-in-lood die naar de buitendeur leidt, is nog los aanwezig. Midden in de scheidingswand, aan de andere kant van het oude rookkanaal van de voorkamer, bevindt zich een haardplaats. Rond de haardopening is nog de aftekening te zien van een eenvoudig houten schoorsteenmanteltje. Rechts van de haardplaats is een kast met opgeklampte deur en legplanken. De kastdeuren zijn rondom de deurgrepen donkerbruin geschilderd tegen de groezeligheid.
Zolder
De zoldervloer is van hout (planken). Er zijn twee openingen, waarvan de grootste dienst deed voor de trap. Midden in de ruimte bevindt zich het rookkanaal van de haard in de achterkamer. Het is opgetrokken van ijsselsteentjes. Er is een grote opening van een (verdwenen) schoorsteenluik of spekluik.
OMSCHRIJVING HANENPAD 46
Naast bouwdeel Hanenpad 44 ligt Hanenpad 46. Deze bouwdelen vormen een geheel. Dit was oorspronkelijk een timmermansloods met een lengte van circa 16 meter en een breedte van 5 meter. Er zijn twee duidelijk te onderscheiden volumes: een voorgedeelte van circa 9,20 meter en een lager en iets jonger achtergedeelte van circa 6,80 meter. Beide bezitten één bouwlaag plus een zolder. De voorgevel van het pand ligt iets naar achteren ten opzichte van de buurpanden. De gevel is geheel van hout en bestaat uit verticale planken. Van de onderkant wordt de linkerhelft in beslag genomen door een grote dubbele inrijdeur. De topgevel heeft geschulpte windveren en de daken van beide bouwdelen zijn zadeldaken gedekt met rode, deels gesmoorde oude holle pannen.
Voorhuis en achterhuis
De stijlen en gevels van het voorste gedeelte staan nog wel op poeren en houten voetplaten, maar de houten vloer is verdwenen. Op de grond liggen betontegels. Bij het achterste gedeelte is de houten vloer er nog wel. In het voorste deel bestaat de draagconstructie uit een viertal prachtige zware grenenhouten gebintstellen met stijlen, liggers en korbelen. Deze gebinten, dendrochronologisch gedateerd op 1646 – 1647 zijn hergebruikt en afkomstig uit een gesloopt pand in de Klamperstraat. In het achterste deel bestaat het houtskelet uit bezaagde stijlen en korbelen in combinatie met rondhouten liggers.
Zolders
Het voor en het achtergedeelte hebben aparte zolders die niet met elkaar in verbinding staan. De voorste zolder wordt bereikt via een luik in de zoldering. Er is een tweede, groter hijsluik naast. De vloer van de voorste zolder bestaat uit planken. De zolder van het achterste gedeelte is niet beloopbaar. Er liggen voorraden hout opgeslagen.
Alle panden bevatten voldoende waarden om een aanwijzingsprocedure als gemeentelijk monument te rechtvaardigen en te starten. Wel is Hanenpad 50-52 in bouwtechnisch zo 'n slechte staat dat herbouw met gebruik van historisch materiaal waarschijnlijk noodzakelijk is.
OMSCHRIJVING HANENPAD 48
Naast Hanenpad 46 ligt Hanenpad 48. Deze woning verkeert in redelijke staat en bestaat uit één bouwlaag plus een zolder. Ook dit huis is gefundeerd op gemetselde penanten of poeren. De oorspronkelijk houten vloerconstructie is grotendeels vervangen door stalen balken. De gevel aan de straatzijde bestaat uit rabatdelen en is op de hoeken afgewerkt met een kraal. De vloeren van het huisje zijn van hout. Bij binnenkomst is er een hal. Een langwerpige ruimte met houten wanden waarop een gemarmerde lambrisering geschilderd. In de linkerwand geeft een deur toegang tot de slaapkamer aan de straatkant. Rechts leidt een trap naar de zolderverdieping. Links onder de trap is de doorgang naar de woonkamer. Deze heeft houten wanden bestaande uit verticale delen. In de woonkamer bevindt zich een replica van een smuiger, deze is ontdaan van zijn betegeling en provisorisch bepleisterd. Het met koper beklede boezemijzer en de ijzeren vuurplaat zijn nog wel aanwezig. Ter weerszijde van de smuiger zijn smalle wandkastjes aangebracht en daarnaast bevinden zich kastenwanden met hergebruikte 19e eeuwse dubbele bedstededeuren. De rechterdeur van de linkerkast is de doorgang naar de hal.
Achtergang en kelder
In de achtergang bevinden zich drie hergebruikte 18e eeuwse paneelsdeuren. De eerste leidt naar het toilet met daarachter de badkamer, de tweede naar een wasmachinehok en de derde aan het eind van de gang naar de keuken. In het wasmachinehok is een luik in de vloer, waaronder zich op het eerste gezicht alleen een ondiepe houten bak bevindt. Deze kan worden weggeschoven, waarna een kleine provisiekelder zichtbaar is. De muren, die waarschijnlijk waterdicht zijn gemaakt met een tras- of een cementpleister, zijn bekleed met ongeglazuurde rode plavuizen waarvan een deel heeft losgelaten.
Keuken
De keuken bevindt zich in het gedeelte uit 1881. Door de overvloed aan blank gelakt hout, lijkt het vintage interieur uit de zeventiger jaren van de vorige eeuw te dateren, maar het venster aan de voorzijde, de plafondbalken en delen van de wanden zijn wel degelijk oud.
Zolder
Op zolder is er eerst in een halletje met een vijftal deuren. De deuren aan de rechterzijde bieden toegang tot de zolder boven het achtergedeelte; de linker naar respectievelijk een slaapkamer en een bergkast. De deur aan het eind van het halletje geeft toegang tot een slaapkamer boven de aanbouw uit 1881.
Hanenpad 44-46-48, 220 m2, perceelgrootte circa 515 m² € 475.000 KK
KORTOM
Een uniek project van vier bijzondere panden in Zaandam. Deze geven ook vanwege hun ligging op een ruim erf en aan een watergang een zeer authentieke indruk van hoe een groot deel van de Zaanstreek eens was. Juist ook omdat ze niet op de Zaanse Schans of een ander toeristisch plekje staan, maar gewoon in een woonwijk. De vier huisjes worden daarom aangewezen als gemeentelijk monument en de cultuurhistorische waarde is zeer hoog. Gezamenlijk vormen ze een beeldbepalend ensemble aan het historische pad. Ook gezien vanaf het Sluispad en de Hanenpadsloot leveren de panden een karakteristiek beeld op die de lange historie van dit stuk Zaandam afleesbaar maakt. De panden hebben daarmee ook hoge stedenbouwkundige waarden. Vanuit de gemeente Zaanstad zijn er subsidies mogelijk tot een bedrag van € 6.600,- per huisnummer per jaar.
INTERESSE?
Neem contact met ons op wij informeren u graag.
