Zaterdag 16 november 2016 stond de iconische monumentale Openbare Bibliotheek Utrecht volledig in het teken van het 100-jarig bestaan van het Rietveld Schröderhuis. Dit meesterwerk van Gerrit Rietveld en Truus Schröder is al sinds 2000 UNESCO-werelderfgoed en geldt nog altijd als een van de belangrijkste voorbeelden van de Stijlbeweging. Tijdens een inspirerend symposium kwamen architecten, kunstenaars en erfgoedliefhebbers samen om te bespreken hoe dit baanbrekende huis ook vandaag nog relevant is en om het eerste lustrum van Rietveld-VVE te vieren.

Voor veel erfgoedliefhebbers is de aankoop van een rijksmonument een droom. Toch roept de financiering ervan vaak vragen op. Een monument is geen standaard pand, en daarom zijn er speciale financieringsopties en subsidies die het behoud, de restauratie en zelfs de verduurzaming van cultureel erfgoed mogelijk maken.

Na jaren van intensieve discussies en voorbereidingen is op 1 januari 2024 eindelijk de Omgevingswet van kracht gegaan. Hoewel deze wet al in 2016 was aangenomen, zorgden uitdagingen bij de ontwikkeling van een digitale infrastructuur voor vergunningaanvragen en onzekerheden over de uitvoerbaarheid voor meerdere uitstelmomenten. De Omgevingswet combineert maar liefst 26 bestaande wetten die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving. De Erfgoedwet vervangt de Monumentenwet 1988 en is per 1 januari 2024 volledig van kracht. Deze wet regelt alles rondom Nederlands cultureel erfgoed en fungeert als het startpunt voor de bescherming daarvan.

De R-Ladder, ook wel bekend als de circulaire ladder, vertegenwoordigt diverse niveaus van circulair denken en handelen. Het concept streeft naar minimalisatie van afval, maximalisatie van hergebruik en bevordering van duurzaamheid. Het omvat tien niveaus van handelen, van 'reduce' (verminderen) tot 'reinvent' (heruitvinden). Elk niveau impliceert een specifieke benadering om efficiënter met materialen en hulpbronnen om te gaan, gericht op hergebruik, herstel, herontwerp en het minimaliseren van verspilling. Het doel is om circulaire praktijken en duurzaamheid te bevorderen binnen verschillende sectoren, waaronder erfgoedbehoud, bouw en productie. De R ladder heeft de volgende treden en ziet er als volgt uit

Woonhuissubsidie: financiële steun voor eigenaren van Rijksmonumenten met woonfunctie. Van 1 maart tot 30 april kunnen particuliere eigenaren van een rijksmonument met woonfunctie, leden van Verenigingen van Eigenaren met een rijksmonument en aandeelhouders van landgoederen woonhuissubsidie aanvragen. Kosten die in het voorgaande jaar zijn gemaakt, kunnen worden opgenomen in de subsidieaanvraag. Houd er rekening mee dat het indienen van een subsidieaanvraag voor werkzaamheden uit het voorgaande jaar niet meer mogelijk is. De woonhuissubsidie is specifiek gericht op het dekken van instandhoudingskosten voor monumentale onderdelen van het rijksmonument. Belangrijk om te onthouden: de aanvraag verloopt via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

In 2018 heeft het Restauratiefonds samen een groot onderzoek naar de monumentenmarkt in Nederland uitgevoerd. Dit onderzoek keek naar verschillende aspecten, zoals vraag en aanbod, prijzen, en de snelheid waarmee monumenten worden verkocht. Het onderzoek van augustus 2023 biedt inzicht in marktontwikkelingen, de kopers van monumenten, en de duurzaamheidsuitdagingen binnen deze specifieke markt.

Per 1 januari 2024 heeft Nederland de wet- en regelgeving omtrent de fysieke leefomgeving geherdefinieerd met de invoering van de nieuwe Omgevingswet. Deze wet die 26 voorgaande wetten integreert, waaronder de Erfgoedwet uit 2016 en de Monumentenwet 1988, heeft gevolgen voor eigenaren van monumenten op zowel nationaal als lokaal niveau.

In een wereld waar duurzaamheid de toon zet, is het bewonen van een monument een waardevolle bijdrage aan milieubehoud. Het is als het ware een duurzaamheid in actie; een vorm van recyclen die ons erfgoed nieuw leven inblaast. Bij Redres hebben we het genoegen steeds vaker verduurzaamde monumenten tegen te komen, waarbij energieverbruik drastisch is verminderd. Maar er is nog een hoop verbetering te behalen.